KÖK
Bir sözcüğün anlamlı en küçük parçasına kök denir.Sözcüğün kökünün sözcüğün bütünüyle ilgisi olması gerekir.Kökler daha küçük parçalara bölünemez.
Örn:"çantadan"sözcüğünün kökü çan değildir.Çünkü çan sözcüğü ile sözcüğün bütününün ilgisi yoktur.Bu sözcüğün kökü çanta sözcüğüdür.
KÖK ÇEŞİTLERİ
Kökler ad(isim)kökleri ve eylem(fiil)kökleri olmak üzere ikiye ayrılır.
Sonuna -mek -mak ekini kabul eden kökler eylem kökleri,etmeyen kökler ad köklerdir.
EK
Sözcüklere eklenerek onların cümle içindeki görevlerini belirten ya da sözcüklerden yeni sözcükler türeten seslere ek denir.
EK ÇEŞİTLERİ
Ekler yapım ekleri ve çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır.
YAPIM EKLERİ
Sözcüklerin sonlarına eklenerek farklı anlamda yeni sözcükler türeten eklere denir.Bu eklerden bazıları şunlardır:"-lık,-lı,-cı,-sız"
KÖK SÖZCÜK
|
-CI/-Cİ
|
-LI/-Lİ
|
-LIK/-LİK
|
-SIZ/-SİZ
|
SU
|
SUCU
|
SULU
|
SULUK
|
SUSUZ
|
KİTAP
|
KİTAPÇI
|
KİTAPLI
|
KİTAPLIK
|
KİTAPSIZ
|
KOL
|
KOLCU
|
KOLLU
|
KOLLUK
|
KOLSUZ
|
KUM
|
KUMCU
|
KUMLU
|
KUMLUK
|
KUMSUZ
|
ÇEKİM EKLERİ
Bazı ekler ,eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmez.Eklendiği sözcüğün cümle içindeki görevini belirtir,kullanımlarını sağlar.Bu türden eklere çekim ekleri denir.Bu ekler sözcüklerin durumunu,eylemlerin zamanını ,şeklini ve kişisini belirten eklerdir.
"Dede-ben-bahçe-kedi-göster"Sözcükler çekim eklerini almadan anlam kazanamazlar.
Dedem bana bahçedeki kediyi gösterdi.
Çekim ekleri isimlere gelen çekim ekleri ve eylemlere gelen çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır.
İSİMLERE GELEN ÇEKİM EKLERİ
Bu ekler isimlerin cümle içindeki çeşitli durumlarını bildiren ve onları diğer sözcüklere bağlayan eklerdir.
a)Durum ekleri:
-e,-i,-de,-den ekleri / ev-e ,ev-i ,ev-de, ev-den
b)Çoğul ekleri
-lar,-ler / ev-ler oda-lar
c) İyelik(aitlik)ekleri
-m,-n,-i,-miz,-niz,-leri / ev-im,ev-in,ev-i,ev-imiz,ev-iniz,ev-leri
EYLEMLERE GELEN ÇEKİM EKLERİ
Eylemlere eklenen çekim ekleri eylemin zamanını ve kişisini belirler.
-di,-miş,-yor,-ecek,-r /oku-du ,oku-muş,-oku-yor,oku-y-acak,oku-r(zaman ekleri)
oku-du-m,oku-du-n,oku-du-k,oku-du-nuz,oku-du-lar (kişi ekleri)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder